ՄԱՐՏ 27-31
Դասանյութ՝ Իրավագիտություն /էջ 263-ից/
Առաջադրանք՝
Աշխատանքային օրենսգրքից առանձնացնել՝
- Աշխատանքային պայմանագիր հասկացությունը
- Աշխատանքային պայմանագրի կնքաման կարգը
- Փորձաշրջանը աշխատանքային պայմանագիր կնքելիս
- Աշխատանքային պայմանագրի տեսակները
- Աշխատանքային պայմանագրի լուծման հիմքերը
1) Աշխատանքային պայմանագիրը համաձայնություն է աշխատողի և գործատուի միջև, ըստ որի աշխատողը պարտավորվում է գործատուի համար կատարել որոշակի աշխատանք ՝ պահպանելով աշխատավայրում սահմանված աշխտանքային կարգպահությունը, իսկ գործատուն պարտավորվում է աշխատողին տրամադրել պայմանագրով որոշված աշխատանքը, վճարել նրա կատարած աշխատանքի համար պայմանավորված աշխատավարձը և ապահովել ՀՀ օրենսդրությամբ, այլ նորմատիվ իրավական ակտերով, կոլեկտիվ պայմանագրով, կողմերի համաձայնությամբ նախատեսված աշխատանքային պայմաններ:
2) Աշխատանքի ընդունվելիս պետք է ուշադիր լինի ամեն ինչի, որպեսզի անուշադրության պատճառով խնդիրների չբախվել։ Դրանցից մեկն է աշխատանքային պայմանագրի կնքումը, որին պետք է մեծ ուշադրություն դարձնել։Ահա աշխատանքային պայմանագրի կնքման կարգը՝
- Աշխատանքային օրենսդրությամբ սահմանված կարգով գրավոր աշխատանքային պայմանագիրը կնքվում է երկու օրինակից` կողմերի ստորագրությամբ մեկ փաստաթուղթ կազմելու միջոցով:
- Աշխատանքի անցնելիս առաջ գործատուն կամ նրա լիազորված անձը պարտավոր է աշխատանքի ընդունվող անձին պատշաճ ծանոթացնել աշխատանքի պայմաններին, կոլեկտիվ պայմանագրին (դրա առկայության դեպքում), ներքին կարգապահական կանոններին, աշխատավայրում նրա աշխատանքը կանոնակարգող գործատուի այլ իրավական ակտերին:
- Աշխատանքի անցնելիս առաջ գործատուն կամ նրա լիազորված անձը պարտավոր է աշխատանքի ընդունվող անձին պատշաճ ծանոթացնել աշխատանքի պայմաններին, կոլեկտիվ պայմանագրին (դրա առկայության դեպքում), ներքին կարգապահական կանոններին, աշխատավայրում նրա աշխատանքը կանոնակարգող գործատու
- Աշխատողը պարտավոր է աշխատանքային պայմանագրում նշված oրն անցնել աշխատանքի: Աշխատանքային պայմանագրում նշված օրն անհարգելի պատճառով աշխատանքի չներկայանալը հիմք է աշխատանքային պայմանագրի լուծման համար:
3) Փորձաշրջանի հետ կապված անհրաժեշտ պայմանները միշտ պետք է քննարկվեն պայմանագրի կնքման ժամանակ և դրանց կապակցությամբ կողմերը պետք է գան համաձայնության: Եթե դրանց ժամանակ համձայնություն ձեռք չի բերվել, ապա չի կարելի խոսել աշխատանքային պայմանագրի կնքման մասին: Փորձաշրջան չի կարող նախատեսվել, եթե աշխատանքի են ընդունվում՝
- տասնութ տարեկանը չլրացած անձիք,
- ընտրովի պաշտոն զբաղեցնողները,
- գործատոիների փոխադարձ համաձայնությամբ այլ աշխատանքի փոխդրվող,
- օրենսդրությամբ նախատեսված այլ դեպքերում:
4) Աշխատանքային պայմանագրի տեսակներն են՝
- անորոշ ժամկետով, եթե աշխատանքային պայմանագրում դրա գործողության ժամկետը նշված չէ.
- որոշակի ժամկետով, եթե աշխատանքային պայմանագրում դրա գործողության ժամկետը նշված է:
5) Աշխատանքային պայմանագրի լուծում ասելով՝ պետք է հասկանալ աշխատանքի կատարման և դրանից բխող հանդիպակաց պարտավորությունների դադարեցումը՝ դրանք չվերականգնելու մտադրությամբ։ Դա նշանակում է, որ աշխատանքային պայմանագրի լուծումն ինքնին չի առաջացնում աշխատանքային իրավահարաբերությունների դադարում ։ Մի շարք դեպքերում աշխատանքային պայմանագիրը լուծվում է, սակայն աշխատանքային իրավահարաբերությունները դեռևս չեն դադարում, օրինակ՝ աշխատանքային պայմանագրի լուծումից հետո դեռևս գործատուն պարտավոր է կատարել վերջնահաշվարկ, աշխատողը պարտավոր է վերադարձնել աշխատանքի կատարման կապակցությամբ գործատուի կողմից իրեն հանձնված գործիքները և նյութերը։ Աշխատանքային պայմանագրի լուծումը կարող է տեղի ունենալ միայն աշխատանքային օրենսդրությամբ նախատեսված հիմքերի առկայության դեպքում։
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 109-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ աշխատանքային պայմանագիրը լուծվում է`
- կողմերի համաձայնությամբ.
- պայմանագրի գործողության ժամկետը լրանալու դեպքում.
- աշխատողի նախաձեռնությամբ.
- գործատուի նախաձեռնությամբ.
- աշխատողի պարտադիր ժամկետային զինվորական ծառայության զորակոչվելու դեպքում.
- դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռի առկայության դեպքում, որին համապատասխան` աշխատողը ենթարկվել է այնպիսի պատասխանատվության, որը հնարավորություն չի տալիս շարունակելու աշխատանքը.
- եթե օրենսդրությամբ սահմանված կարգով աշխատողը զրկվել է որոշակի աշխատանքներ կատարելու իրավունքներից.
- եթե աշխատողը մինչև տասնվեց տարեկան է, և ծնողներից մեկը, որդեգրողը կամ հոգաբարձուն կամ խնամակալը, նրա առողջության նկատմամբ հսկողություն իրականացնող բժիշկը կամ աշխատանքի անվտանգության ապահովման հարցերով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորած մարմնի ծառայողը պահանջում է աշխատանքային պայմանագրի լուծում.
- աշխատանքի էական պայմանները փոփոխվելու դեպքում.
- ֆիզիկական անձ գործատուի մահվան դեպքում.
- աշխատողի մահվան դեպքում.
- աշխատանքի ընդունվելիս սույն օրենսգրքի 89-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ և (կամ) 4-րդ կետերի համաձայն` աշխատողի ներկայացրած տեղեկատվությունը կեղծ լինելու դեպքում.
- աշխատողի և գործատուի համաձայնությամբ սահմանված փորձաշրջանի արդյունքներով.